Wielen ontstonden in de loop der eeuwen als het Maaswater door de dijk heen brak. Door de kolk die onstond, zijn wielen vaak rond (vandaar de naam). Nadat het water zich had teruggetrokken, werd gekeken aan welke kant van het wiel het gemakkelijkst was om de dijk te herstellen. Daardoor onstonden er kronkels in de dijk.
Wielen kunnen soms wel 10-20 m diep zijn, maar hier zijn ze niet zo diep. Het meer westelijk gelegen fortwiel bij Fort Orthen is maximaal 4 meter diep (meting Witteveen en Bos, 16-7-2020 in opdracht van de gemeente 's-Hertogenbosch), het Duitse wiel en het Platte wiel zijn 6 resp. 5,5 m diep (http://www.hsvonsgenoegen.com/articles.php?article_id=26).
Hieronder het vermoedelijke jaar van ontstaan, de naam en wat bijzonderheden van de wielen langs de Hervense dijk en de Heinisdijk.
1.[vóór 1629] Rosmalense wiel
2. ?
3. [1781] Platte wiel of gat van Hanna Coolen
Hanna Coolen was de weduwe van Hendrik Coolen. Alle landeigenaren langs de dijk hadden de verplichting om hun dijkvak te onderhouden. Hanna Coolen had de pech dat er een dijkdoorbraak plaatsvond op haar stuk land en dat ze de herstelkosten niet kon betalen. Haar land is toen onteigend om de reparatie te betalen. Ik ben nog op zoek wanneer dit plaatsvond en ik ben er nog niet zeker van of het misschien toch gaat om wiel nr. 4. Het Platte wiel is max. 5,5 m diep.
4. [1880-1895] Duitse wiel
Genoemd naar een Duitse uitkijkpost bij dit wiel in de Tweede Wereldoorlog. Het Duitse wiel is max. 6 m diep.
5. Duits gat
6. Heilige-Geestwiel of Bleekerswiel
Het Heilige Geesthuis (of Geefhuis) in de Hinthamerstraat was de grootste armeninstelling in 's-Hertogenbosch. Het had veel landerijen en o.a. dit wiel (als visvijver) in bezit.
7. ? is gedeeltelijk gedempt/verland
8. Putterswiel
Een putter is een prachtige rood-wit-geel gekleurde vogel (echt Oeteldonks).
9. Defensiewiel.
Het terrein hier was lang in bezit van het Ministerie van Defensie; vanaf 1860 - 1890 was naast het wiel een klein fort.
Het Ruivogelswiel (gelegen naast waar nu het gebouw van de Volkstuinvereniging staat) bestaat niet meer, maar het wordt al genoemd in de Kroniek van het Sint Geertruiklooster voor het jaar 1360. Het is een van de eerste keren dat we te weten komen dat er hier een dijk is: "In den jaere 1360 ... volgens privilegie van den hertog Wenseslaus is Jan Dicbier, hoogschout van Den Bos, mede gecompereerdt met de heemraden van den polder Eijgen op den dijck van Orten, beginnende aen den Ruijvogels Wiel tot aen de heerlijchijt van Empell." Bij de aanleg van de volkstuinvereniging in 1972 is dit wiel gedempt.
