Op zondag 12 september j.l. hebben leden van IVN/VNW ’s-Hertogenbosch een inventarisatie uitgevoerd van de biodiversiteit in het 2 ha grote Heempark, onderdeel van het Bossche Broek.
Verschillende werkgroepen van de vereniging ˗ inclusief de Jeugdnatuurgroep - hebben daar het aantal verschillende soorten planten en dieren geteld.
Biodiversiteit in Nederland
In 1950 waren er in Nederland ongeveer 1400 soorten planten, daarvan zijn er in een halve eeuw bijna 100 soorten uitgestorven en zijn 500 soorten sterk in aantallen achteruit gegaan. Bij vogels is het huidige aantal soorten 180 (waarvan 40% bedreigd), paddenstoelen 2600 (60%), dagvlinders 70 (70%), libellen 60 (45%), amfibieën 16 (55%).
Het Nederlands natuurbeleid is gericht op het veilig stellen van de biodiversiteit. Een belangrijke hoeksteen daarin is het beschermen van natuurgebieden. De belangrijkste natuurgebieden (162) zijn aangemeld voor het Europese Natura 2000-netwerk. Verder heeft Nederland sinds de jaren ’80 al 20 zogenoemde Nationale Parken, met een totale oppervlakte van 120.000 ha. Voorbeelden in het zuiden van het land zijn De Biesbosch, De Loonse- en Drunense Dunen en De Groote Peel. Daarnaast bouwt Nederland sinds 1990 op eigen kracht aan de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Die EHS wordt fijnmaziger verder uitgewerkt door de Ecologische Verbindings Zones (EVZ’s). Door dit netwerk worden de natuurgebieden uitgebreid en aan elkaar verbonden.
Biodiversiteit in ’s-Hertogenbosch e.o.
In Nederland zijn momenteel ongeveer 1300 soorten hogere planten. In ’s-Hertogenbosch en omgeving zo’n 650, dat is verrassend veel. De verklaring daarvoor is de grote variatie aan grondsoorten en hydrologische situaties: bossen, zandverstuivingen, moeras, bouw- en graslanden, houtsingels, zand, klei, veen en lemige gronden.
De vogelstand is de laatste 50 jaren gedaald; voorbeelden: Engelmeer (water en moerasbos) van 75 naar 40 soorten, Wamberg (parkbos, met waterpartijen en weiland) nog 35 soorten.
Voorbeelden van Natura-2000 gebieden in de buurt van ’s-Hertogenbosch zijn het Vlijmens Ven, Moerputten en het Bossche Broek (931 ha).
De gemeente ’s-Hertogenbosch heeft een paar jaar geleden de zogenaamde Countdown Verklaring ondertekend waarin zij zich verplicht om te biodiversiteit te bevorderen. Daartoe worden kleine en grootschalige maatregelen genomen. Voorbeelden daarvan zijn de EVZ’s Hertogweteringsingel, Groote Wetering met nat-draszones en heel recent de aanleg van een faunapassagetunnel onder de nieuwe Randweg door, waardoor Het Bossche Broek en de Gement met elkaar verbonden worden.
Het Heempark
Het Heempark, geïnspireerd door de beroemde Jac. P.Thijsse, is in de jaren ’60 aangelegd met een aantal deelbiotopen zoals bos, heide, bloemrijk grasland, moeras en water. Het park is maar 2 ha (2 voetbalvelden) groot.
In de afgelopen 50 jaar zijn in het Heempark gedurende de vier seizoenen zo’n 600 soorten aan flora en fauna geteld. Op 12 september 2010, op één zondag, hebben leden van het IVN/VNW ca. 300 soorten planten en dieren geteld.
De telresultaten van de hoofdsoorten (tussen haakjes het aantal getelde soorten in 50 jaar): planten (incl. bomen en struiken) 140 (250), paddenstoelen 50 (65!), vogels 50 (25), insecten 55 (155), mossen en korstmossen 5 (40), amfibieën 3 (3), zoogdieren 4 (8), ‘waterdiertjes’ 8 (13).
Conclusies:
De activiteit ‘1000 Soortendag’ was natuurlijk een wat uitdagende, provocerende aankondiging. De realistische verwachting was 250 soorten, heel misschien 500.
Op één dag 300 soorten kunnen waarnemen op een natuurgebiedje van slechts 2 ha in de directe omgeving van een stad is positief. Zeker al daarbij noodzakelijke seizoencorrecties in aanmerking worden genomen. Maar… een terugval aan biodiversiteit valt niet te ontkennen.
Klik hier voor de tellijsten van 12 september.
Wat kunt je zelf doen?
Iedereen kan iets doen om de biodiversiteit te bevorderen, ook mensen die geen tuin hebben.
Een paar tips:
- Zet een paar grotere plantenbakken en een waterschaal op het balkon.
- Leg een geveltuintje aan. De gemeente ’s-Hertogenbosch juicht dit toe.
- Zorg voor een gevarieerde beplanting in de tuin en hang een paar nestkastjes op.
- Ruim de tuin niet té netjes op; een strooisellaag biedt voedsel en overwinteringplaats.
- Voor de echte liefhebbers: maak een bijenhotel.
Zie voor verdere informatie: www.ivn.nl/biodiversiteit.
En tot slot: als je het nog niet bent, wordt lid van IVN/Vogel- en Natuurwacht ’s-Hertogenbosch e.o.!