Vogelbescherming en Sovon kiezen ieder jaar voor een vogelsoort om meer aandacht aan te geven. 2018 is uitgeroepen tot Jaar van de Huiszwaluw. De landelijke aantallen broedparen van de huiszwaluw zijn de afgelopen 50 jaar sterk afgenomen. Vooral in sommige steden is de huiszwaluw nagenoeg verdwenen. De oorzaken voor de achteruitgang hangen waarschijnlijk samen met de afname van vliegende insecten en (plaatselijk) met een gebrek aan geschikte nestlocaties.
Huiszwaluwen zijn zomergasten. De winter brengen ze door in Afrika. Jaar na jaar keren ze in april terug naar het plekje waar ze geboren werden om zelf te nestelen. De huiszwaluw bouwt van klei en zand een komvormig nest onder de dakrand. Huiszwaluwen eten enorme hoeveelheden muggen en andere vliegende insecten, die in volle vlucht worden gevangen. Het zijn lange-afstandstrekkers die helemaal naar tropisch en zuidelijk Afrika vliegen om te overwinteren.
Hun nesten zijn als kommetjes met een hele kleine invliegopening, tegen een bij voorkeur witte of crème kleurige overstekende dakrand. In de buurt moet er modder, klei of leem te vinden zijn en de aanwezigheid van voldoende insecten in de omgeving is een must. De huiszwaluwen zijn net als de boerenzwaluwen ervaren metselaars. Het mannetje draagt kleine balletjes modder aan waarmee het vrouwtje laagje voor laagje het mest metselt. De binnenzijde wordt afgewerkt met grasjes, pluisjes en veertjes.
Een huiszwaluwenpaar brengt per jaar 2 à 3 broedsels groot. Per broedsel worden zo’n vier glanzend witte eitjes gelegd. Na 20 dagen worden de jongen geboren, ze worden 3 weken op het nest gevoerd. Grote jongen zitten vaak al met de bekjes open in de opening te wachten op eten. Komt er een vijand te dicht bij het nest, wordt deze verjaagd met een straal zwaluwpoep.
Na het uitvliegen zitten de jongen vaak op een draad, tak of richel om voedsel te bedelen. Jongen uit het eerste nest helpen vaak mee met het grootbrengen van de volgende broedsels.
Begin mei 2018 is bijna 25 m nestgelegenheid voor de huiszwaluwen door Henk Vennix met hulp van Mart van Lierop, leden van de Vogelwerkgroep van IVN ’s-Hertogenbosch, aangebracht bij Stadsboerderij Eyghentijds in Rosmalen. Bij de kunstnesten staan een paar palen met een draad ertussen. Aan de schuur is een informatiepaneel over de Nederlandse zwaluwen opgehangen. Dit project kwam tot stand dankzij de subsidie van het IJsvogelfonds, een fonds van Vogelbescherming Nederland en de Nationale Postcode Loterij. Laat de huiszwaluwen maar komen, de boerenzwaluwen zijn al in de schuren met hun nestjes bezig en de gierzwaluwen gieren over de stadsboerderij.
