Natuur beleven
Heb je zin in een lekker wandeling?
Langs het kanaal kan je wandelen van 's-Hertogenbosch naar Waalwijk of andersom. Na een terrasaje neem je de bus weer terug.
Natuur beleven
Met name in de zomer kan je veel water en rietvogels tegenkomen.
Kijk gerust op onze flora en fauna pagina en neem een zoekkaart mee voor onderweg.
Veel plezier!
Geschiedenis
Het Afwateringskanaal van 's-Hertogenbosch naar Drongelen is tussen 1907 en 1911 gegraven, om ‘s-Hertogenbosch te ontlasten bij wateroverlast. Het kanaal begint in het zuiden van de stad, vlakbij het Wilhelminaplein. Het kanaal mondt bij de Bovelandsesluis uit in de Bergsche Maas. Het kanaal wordt in Den Bosch ook wel het Drongelens kanaal genoemd.
De aanwezigheid van water in het gebied zorgt voor nog meer diversiteit in (water-)planten en (water-) dieren. Welke dat zijn kan je lezen bij Flora en Fauna.
Terug in de tijd
Ten tijde van de laatste ijstijd is er onder invloed van de weersomstandigheden en de wind een dekzandrug ontstaan die van Geertruidenberg tot Herpen voorbij Oss liep.
Deze dekzandrug verhinderde de waterafvoer van de rivieren de AA en de Dommel. Het zich ophopende water brak op verschillende plaatsen door de zandrug heen waardoor het water naar de Maas kon weg stromen. Tevens verbrede het stromende water de doorbraakopeningen. Hierdoor bleven er van de dekzandrug slechts her en der delen over. De op deze wijze ontstane nog resterende hogere delen in het vlakke landschap worden donken genoemd. Op een van de donken is de markt van ’s-Hertogenbosch gebouwd.
Doordat de landerijen rondom ’s-Hertogenbosch laag liggen verzamelde zich daar elke winter het oppervlakte water van de rivieren de AA en de Dommel. Tevens was er ondergronds aanvoer van water van veraf gelegen hoger gelegen gebieden. Als dan ook de Maas te kampen had met een hoge waterstand was de afwatering van het AA- en Dommel water naar de Maas slecht of niet mogelijk . Dit had tot gevolg dat jaarlijks de landerijen rondom de stad overstroomden en soms zelfs de stad. Zo was er in 1871 een grote overstroming .
Wateroverlast als verdediging
Ondanks de jaarlijkse wateroverlast mocht de afwatering niet worden verbeterd omdat ‘s-Hertogenbosch vestingstad was en het water bijdroeg aan het militair onneembaar zijn van de stad. In 1874 werd een wet aangenomen waardoor de stad geen vestingstad meer was en ontstond de mogelijkheid om de afwatering te gaan verbeteren. Hiervoor werden plannen ontwikkeld. Maar de wateroverlast was niet meteen opgelost. Zo overstroomde de stad in de winter van 1879-1880.
Wateroverlast oplossen
De aanleg van het Drongelens kanaal was onderdeel van de plannen om de waterafvoer rondom ’s-Hertogenbosch te verbeteren. In de periode tussen 1907 en 1911 werd het kanaal gegraven. Het zand uit het kanaal werd gebruikt om de stadsgracht tussen de Pettelaar en bastion St Antony te dempen en om de dijken langs het Drongelens kanaal aan te leggen.
Drongelens kanaal anno 2011
Waterafvoeren
Het Drongelens kanaal verbind de Bossche Broek bij ’s-Hertogenbosch met de Bergsche Maas en is ongeveer 20 km (19,8 km) lang. Veelal is het verval (hoogte verschil) tussen het begin van het kanaal en de Bergsche Maas 1 tot 1,5 m en er kan er veel water worden afgevoerd. In de zomer wordt , voor bevloeiing, water van uit het kanaal naar landbouwgronden rond Vlijmen en Drunen gevoerd.
Echter in de wintermaanden als het waterpeil van de Maas hoog staat stagneert de waterafvoer van de AA en de Dommel naar de Maas. Als dan ook het waterpeil van de Bergsche Maas is gestegen stagneert ook de waterafvoer door het Drongelens kanaal. Met overstromingen als gevolg o.a. in 1910. In 1926 braken door hoogwater de Maasdijken met een grote watersnood tot gevolg.
Loop van het Drongelens kanaal
Door aanvullende maatregelen zoals bouw van gemalen is de waterbeheersing rondom ’s-Hertogenbosch verder verbeterd. Maar door hoogwater in de Maas en een dijkdoorbraak van de Dommel komt het in 1995 tot overstromingen en ook in 1988 stond het waterpeil weer erg hoog.
Om het verkeer rondom de zich uitbreidende stad ’s-Hertogenbosch in goede banen te kunnen leiden wordt er in van 2007 tot en met 2011 gewerkt aan een rondweg. Om bij de aanleg van de rondweg de aantasting van het beschermde poldergebied de Gement zoveel mogelijk te beperken is, in de periode september 2009 en 2010, het Drongelens kanaal over een lengte van 400 m. ca. 35 m. naar het westen verlegt. Omdat dit ten koste ging van beschermd gebied, werd ter compensatie het natuurterrein de Honderd Morgen ingericht.
Aalscholver in het Drongelens kanaal
Huidige situatie
Momenteel is het Drongelens Kanaal in beheer bij het waterschap AA en Maas en maakt onderdeel uit van een natuurstrook van de ecologische verbindingszone. Het kanaal en de kanaaldijken herbergen een uitgebreide flora en fauna en biedt recreatiemogelijkheden voor fietsers, wandelaas en vissers.
Herman van Eijck.
Februari 2011
Bronnen
- ’s-Hertogenbosch in beeld (internet)
- De grote overstromingen in 1926 (internet)
- Drongelens kanaal (internet)
- 100 jaar Drongelens kanaal (internet)
- Drongelens kanaal houdt de stad droog (Brabants dagblad 17 febr. 2011)
- Randweg ’s-Hertogenbosch – Vught (internet)
- Verlegging kanaal megaklus bij aanleg randweg (internet)
