Het Bossche Broek verdroogt waardoor de bijzondere flora en fauna in dit gebied dreigen te verdwijnen. Om verdroging tegen te gaan en om de kwaliteit en de diversiteit te behouden en te verbeteren, voert Staatsbosbeheer in opdracht van de Provincie Noord-Brabant, van half september tot eind december 2018, werkzaamheden uit. Lees meer...
Bij een wandeling door het Bossche Broek kom je hier en daar metalen paaltjes tegen met het raadselachtige opschrift ‘Verboden Kring’ en een afstand van 300, 600 of 1000 m tot een bastion (bijv. Bastion Oranje of Fort Anthonie).
Deze verboden kringen komen uit de zogenaamde Kringenwet, die alles te maken heeft met de verdediging van de vesting ’s-Hertogenbosch. De Kringenwet werd in 1814 uitgevaardigd, waarna in 1853 nog een aanpassing kwam. In de wet wordt exact geregeld waar de verboden kringen liggen en welke gebieden open moeten blijven als vrij schootsveld.
De officiële opening van het 'verbouwde' Bossche Broek is gepland op vrijdagmiddag 5 februari a.s.
Het begint om 15.00 uur met een borrel voor genodigden in Brasserie het Diezehuys, Oude Dieze 25. Vanaf 15.30 uur is er voor alle belangstellenden een feestelijke openingshandeling bij de Grote Hekel; daarna is er een wandeling o.b.v. een gids en kun je met een hoogwerker naar boven om het Bossche Broek in vogelvlucht te bekijken.
Voor het officiële gedeelte is ook het IVN/VNW uitgenodigd. Klik hier voor de brief van Staatsbosbeheer.
Als je nu door het Bossche Broek loopt slaat de schrik je soms om het hart. Graafmachines verplaatsen grote hoeveelheden zand, sloten worden gedempt, kortom, het lijkt wel een bouwterrein in plaats van een natuurgebied.
Wat gebeurt er?
Nee, er komt geen woonwijk in het Bossche Broek. Er komt ‘Nieuwe natuur’, zo leert het bord bij de ingang aan de Hekellaan ons. Is het Bossche Broek dan geen natuur? Ja en nee. Natuurlijk, er groeien planten en bomen en er lopen zelfs reeën rond. Maar het is een cultuurlandschap, grotendeels ingericht als landbouwgebied. En daar gaat iets in veranderen.
11 maart 2009, Bossche Broek.
De zon schijnt, maar tegelijkertijd hangen inktzwarte wolken boven ons.
Voor het eerst dit jaar gaat de jas even open.
Het Bossche Broek ligt ingeklemd tussen de Bossche binnenstad en de A2 (Utrecht-Eindhoven). Maar wij letten niet op de flatgebouwen. En auto's horen we niet. We zijn in de natuur.
We ontwaren een graspieper. Hij laat zich rustig bekijken, terwijl hij op een paaltje zit.
Dan ontdekken we ineens een groepje reeën.
Wat staan ze dicht bij de stad! Wauw!
Ivonne Smit
Het Bossche Broek ligt ongeveer 2 meter boven NAP; Luiksgestel ligt 46 meter hoger dan ‘s-Hertogenbosch. Inderdaad, het land loopt af van zuid naar noord. Als gevolg hiervan stroomt ook het water naar het noorden. Het wordt tot staan gebracht bij de rivierklei van de Maas en komt dan als 'kwel' naar boven. Zo kwam ‘s-Hertogenbosch aan haar moerassige omgeving. De grondwaterstand is er nog steeds hoog.
Wandelen in het Bossche Broek? Kijk op onze wandelpagina.
Ligging: direct ten zuiden van de omwalling van 's-Hertogenbosch, in het westen begrensd door de Dommel, in het oosten door de wijk de Pettelaar en de Zuiderplas, in het zuiden door de A2.
Omvang: ca 200 ha.
Toegankelijkheid: vrije toegang op de wandel- en fietspaden.
Eigenaar: diverse eigenaren.
Beheer: diverse beheerders, waaronder Staatsbosbeheer.
‘Broeken’ en ‘donken’
Het Bossche Broek is een laaggelegen grasland aan de zuidkant van de binnenstad van 's-Hertogenbosch. Dit oude moerasgebied ligt in het dal van de Dommel. Een broek is een laaggelegen gebied dat nat blijft door opwellend grondwater (kwel) of een langs een rivier of beek gelegen, laag stuk land dat regelmatig overstroomt en 's winters vaak langere tijd onder water staat. Hoger gelegen gebieden zijn ‘donken’ o.a. de markt van 's-Hertogenbosch. Vroeger overstroomde bijna ieder jaar de Dommel en dan stond het hele Bossche Broek blank. Daarnaast was het Bossche Broek een onderdeel van de afwatering van de zgn. Beerse Maas, d.i. Maaswater dat in de winter via een overlaat (verlaagd stuk dijk) bij Beers door Noordoost-Brabant stroomde en via het Bossche Broek en langs de Moerputten weer de Maas in stroomde. Lees ook het artikel "Waarom is het zo nat in de Bossche Broek?"
Geschiedenis
In de Middeleeuwen was ’s-Hertogenbosch een bijna onneembare vesting. De stad was gebouwd op een zandige heuvel in het moerasland, dat nat bleef dankzij de Dommel en de Aa. Het belangrijkste verdedigingsmiddel van de Bosschenaren was het onder water zetten (inunderen) van de graslanden rond 's-Hertogenbosch. Hierdoor konden legers en vooral zwaarder geschut, 's-Hertogenbosch niet dicht naderen. Daarnaast werden er stadsmuren gebouwd met bastions en rondelen, die nu nog goed te zien zijn vanuit het Bossche Broek. Daardoor kreeg 's-Hertogenbosch de naam ‘Onoverwinnelijke Moerasdraak’. In de 80-jarige oorlog was 's-Hertogenbosch een belangrijke vestingstad in het katholieke Zuiden, die regelmatig belegerd werd door het protestantse Noorden. Na zes mislukte pogingen, lukte het Frederik Hendrik in 1629, met de hulp van de beroemde droogmaker Leeghwater, veel hardwerkende boeren en polderwerkers en veel geld (van de Zilvervloot) om 's-Hertogenbosch in te nemen. Daartoe werden een dijk van 50 km in omtrek aangelegd, zodat het gebied rond 's-Hertogenbosch (inclusief het Bossche Broek) drooggelegd kon worden.
Het middeleeuwse centrum van ’s-Hertogenbosch ligt direct aan het Bossche Broek. De skyline van ’s-Hertogenbosch vormt een grillig achtergronddecor met als blikvanger de Sint-Janskathedraal. Vanaf de Bossche stadswallen zie je een groene vlakte met in het zuiden een bosrijk gedeelte en op de achtergrond de A2, die in een wijde boog de Dommel passeert. Eén van de mooiste stadsfronten van Nederland. Stad en land grenzen hier nog aan elkaar, een oude toestand waarop we niet zuinig genoeg kunnen zijn. Nergens in Nederland ligt een natuurgebied zo dicht bij het centrum van een stad.
Er waren in 1934 plannen om van de polder een villawijk te maken, maar gelukkig is dat idee verworpen. De gemeente koos voor het Nederlandse karakter van de polder tegen het middeleeuwse stadssilhouet.
In het Bossche Broek vind je nog oude zandpaden, waarop je even de drukte van de stad kan vergeten. Ook loopt er een prachtig wandelpad over de dijk langs de Dommel. Je hebt daar uitzicht op de met korstmossen begroeide stadswallen en het statige Bastion Oranje.
Fauna
Het Bossche Broek is een belangrijk weide- en moerasvogelgebied, alhowel de laatste jaren de aantallen van de weidevogels erg zijn teruggelopen. Het gebied omvat weilanden, wateren, rietkragen, graslanden en voedselarme hooilanden. Veel voorkomende vogels zijn: kievit, canadese gans, fuut, spreeuw, blauwe reiger, graspieper, fitis en rietgors. Daarnaast zie je (of hoor je) er ook de blauwborst, kleine karekiet, sprinkhaanrietzanger en roodborsttapuit. Echte weidevogels als grutto, tureluur en watersnip zijn er te vinden en bij de PTT-plas, tegen de A2, vind je o.a. wilde eend en krakeend en in de winter smient of nonnetje. Ook worden er regelmatig reeën gezien.
Flora
Het Bossche Broek is een gebied met weide- en nat hooiland dat jaarlijks wordt gemaaid. Om
te voorkomen dat de grond verrijkt wordt met meststoffen uit planten wordt het maaisel direct afgevoerd. Door de aanwezigheid van kwelwater (opwellend grondwater) komen er bijzondere planten voor. Karakteristieke planten zijn echte koekoeksbloem, grote ratelaar, grote pimpernel, kale jonker, poelruit, moeraskartelblad, grote kattenstaart, scherpe zegge, drijvend fonteinkruid, holpijp en waterviolier.
IVN 's-Hertogenbosch
IVN 's-Hertogenbosch is een vereniging met als doel natuur- en milieu-educatie.
Actieve vrijwilligers
IVN 's-Hertogenbosch bestaat uit actieve vrijwilligers. Onze vereniging kent zowel volwassen leden als jeugdleden.
Wat staan we voor?
Wij willen iedereen stimuleren de natuur te ontdekken rond de thema's beleving en educatie.
 |
 |
Algemeen e-mailadres:
algemeen@ivn-s-hertogenbosch.nl